Ο Ελληνικός Αστικός Κώδικας για να καλύψει μεταξύ άλλων περιπτώσεις σαν και αυτή, προβλέπει στο άρθρο 922 ότι «Ο κύριος ή ο προστήσας κάποιον άλλον σε μια υπηρεσία ευθύνεται για τη ζημία που ο υπηρέτης ή ο προστηθείς προξένησε σε τρίτον παράνομα κατά την υπηρεσία του».
Η σχέση προστήσεως δεν είναι απαραίτητο να στηρίζεται σε δικαιοπραξία ή σύμβαση με την στενή έννοια του όρου. Μπορεί να στηρίζεται σε σχέση καθαρώς πραγματική ή σε σχέση φιλική ή συγγενική, γενικότερα δε σε σχέση φιλοφροσύνης και τέτοια υπάρχει και όταν ο ιδιοκτήτης ή ο κάτοχος του αυτοκινήτου εμπιστεύεται την οδήγηση αυτού σε φίλο του. Συνεπώς σε περίπτωση που κάποιος δανείσει το όχημα του σε κάποιον φίλο του να το οδηγεί και αυτός προκαλέσει ατύχημα η ασφαλιστική εταιρία του οχήματος πρέπει να καλύψει τις ζημίες που προκλήθηκαν σε τρίτους.
Περαιτέρω, στα πλαίσια του ταξιδιού από φιλοφροσύνη, στο οποίο η μεταφορά του προσώπου γίνεται χωρίς καταβολή οποιουδήποτε ανταλλάγματος, από καθαρή διάθεση φιλοφροσύνης, είναι δυνατό να εμφανισθεί η περίπτωση της αυτοδιακινδύνευσης, ή ενέργειας με ίδιο κίνδυνο του μεταφερομένου προσώπου. Εδώ, είναι δυνατόν ο οδηγός ενός αυτοκινήτου, που ενεργεί τη μεταφορά από φιλοφρόνηση, να μην είναι ικανός για οδήγηση, είτε γιατί στερείται άδειας ικανότητας οδηγού, είτε γιατί τελεί σε κατάσταση μέθης ή υπερκόπωσης, με αποτέλεσμα την αδυναμία οδήγησης. Στην από φιλοφροσύνη μεταφορά, σε περίπτωση που προκληθεί ατύχημα και τραυματισθεί ή θανατωθεί ο από φιλοφροσύνη μεταφερόμενος, δεν απαλλάσσονται από την ευθύνη τα κατά τον νόμο υπόχρεα πρόσωπα, όπως ο οδηγός, ο ιδιοκτήτης και η ασφαλιστική εταιρία.
Η από φιλοφροσύνη μεταφορά μόνη της δεν αποτελεί λόγο αποκλεισμού της ευθύνης του οδηγού σε περίπτωση που το ατύχημα οφείλεται σε ελαφρά αμέλεια. Όμως, η εν γνώσει του εκ φιλοφροσύνης μεταφερομένου προσώπου των παραπάνω περιστατικών, που αφορούν το πρόσωπο του οδηγού, μπορεί να παίξει καταλυτικό ρόλο στον επιμερισμό των ευθυνών. Τα Ελληνικά Δικαστήρια σε τέτοιες περιπτώσεις έχουν καταλογίσει συντρέχον πταίσμα (ΑΚ 300) στον επίβαινοντα σε αυτοκίνητο, ο οδηγός του οποίου τελεί σε κατάσταση μέθης, με αποτέλεσμα να μη μπορεί να οδηγεί με ασφάλεια.
Το σκεπτικό αυτών των αποφάσεων εδράζεται στο γεγονός ότι αν και πρόκειται για μεταφορά του ιδίου (μεταφερόμενου προσώπου) λόγω σχέσης φιλοφροσύνης, αυτός εμπιστεύεται εν γνώσει του τη μεταφορά του σε ανίκανο να την εκτελέσει με ασφάλεια, οδηγό. Καθοριστικής σημασίας είναι όμως ο μεταφερόμενος να γνώριζει ή βάσει των περιστάσεων της συγκεκριμένης περίπτωσης να μπορούσε να γνωρίζει τη μειωμένη ικανότητα του οδηγού για οδήγηση. Εάν για παράδειγμα κάποιος κάνει ωτοστόπ και τον παραλάβει λόγω φιλοφροσύνης, ένας εμφανώς μεθυσμένος οδηγός με το αυτοκινητό του από το δρόμο, αν και τα δύο πρόσωπα δεν γνωρίζονται μεταξύ τους είναι εύκολο να διακρίνει ο μεταφερόμενος την ανικανότητα του οδηγού να οδηγήσει με ασφάλεια. Σε περίπτωση που ο μεταφερόμενος συνεχίσει το ταξίδι του με αυτό το όχημα και ο μεθυσμένος οδηγός τρακάρει στην πορεία έχοντας τον μεταφερόμενο (άγνωστο επιβαίνοντα) εντός του οχήματος του, ναι μεν η ασφαλιστική εταιρία του οδηγού θα πρέπει καλύψει τον τραυματισμό του μεταφερομένου (άγνωστου επιβαίνοντα), αλλά πολύ πιθανόν να υπάρξει δικαστικώς περιορισμός της κάλυψης αυτής της ζημίας λόγω του ότι φέρει και ο ίδιος ο μεταφερόμενος ευθύνη καθώς αποδέχτηκε την διακινδύνευση της μεταφοράς του (σωματικής του ακεραιότητας) εν γνώσει του.
Εν κατακλείδι σε περίπτωση που προκληθεί ατύχημα και τραυματισθεί ή θανατωθεί ο από φιλοφρόνηση μεταφερόμενος, δεν απαλλάσσονται από την ευθύνη ο οδηγός, ο ιδιοκτήτης του οχήματος και η ασφαλιστική εταιρεία αλλά πολύ πιθανόν είναι να καταλογιστεί συντρέχον πταίσμα στον επιβάτη, που εμπιστεύεται τη μεταφορά του, πάντα υπό τη σχέση φιλοφροσύνης, σε οδηγό που είναι ανίκανος να τη διεκπεραιώσει με ασφαλή τρόπο (π.χ:ο μεθυσμένος).
Νικόλας Σταυρόπουλος
