Η νομοθεσία, αναγνωρίζει εν γένει το δικαίωμα της εναντίωσης και το δικαίωμα της υπαναχώρησης, αναφορικά με τη σύμβαση ασφάλισης. Δηλαδή, ο λήπτης της ασφάλισης (ο συμβαλλόμενος με τον ασφαλιστή), διαθέτει, υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις, τη δυνατότητα να εναντιωθεί ή/και να υπαναχωρήσει από τη σύμβαση, πριν καν τεθεί σε ουσιαστική ισχύ ή πριν περάσει σημαντικό χρονικό διάστημα από την θέση της σε ουσιαστική ισχύ, με αποτέλεσμα να ματαιώνεται αυτή. Όσον αφορά τη σύμβαση ασφάλισης αστικής ευθύνης εξ αυτοκινήτου συγκεκριμένα, δεδομένων των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της, η νομοθεσία περί ασφάλισης, περιορίζει ως ένα βαθμό τα δικαιώματα αυτά, γεγονός που μπορεί να τη φέρει σε αντίθεση με το νόμο περί προστασίας του καταναλωτή, όταν ο λήπτης της ασφάλισης που συμβάλλεται φέρει και την ιδιότητα του καταναλωτή.
ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΕΝΑΝΤΙΩΣΗΣ
Συμπεριλαμβανομένου της περίπτωσης ασφάλισης αυτοκινήτου, η νομοθεσία περί σύμβασης ασφάλισης, προβλέπει το δικαίωμα εναντίωσης στην ασφαλιστική σύμβαση. Όσον αφορά το εν λόγω δικαίωμα εναντίωσης, λαμβάνει δύο μορφές.
Η πρώτη αφορά την περίπτωση, σύμφωνα με την οποία «αν το περιεχόμενο του ασφαλιστηρίου παρεκκλίνει από την αίτηση για ασφάλιση, οι παρεκκλίσεις θεωρούνται ότι έχουν εγκριθεί από την αρχή, εφόσον ο λήπτης της ασφάλισης δεν εναντιώνεται γραπτά εντός ενός (1) μηνός από την παραλαβή του ασφαλιστηρίου και εφόσον ο ασφαλιστής τον έχει ενημερώσει για την παρέκκλιση και για το δικαίωμα εναντίωσης γραπτά ή με σημείωση στην πρώτη σελίδα του ασφαλιστηρίου, στοιχειοθετημένη με εντονότερα στοιχεία από τα λοιπά, ώστε να υποπίπτει εύκολα στην αντίληψη και έχει χορηγήσει σε αυτόν σε χωριστό έντυπο υπόδειγμα δήλωσης εναντίωσης. Αν ο ασφαλιστής παρέλειψε να ενημερώσει ως άνω τον λήπτη και να του χορηγήσει το ως άνω υπόδειγμα, τότε οι παρεκκλίσεις δεν δεσμεύουν τον λήπτη της ασφάλισης και θεωρείται ότι έχει συμφωνηθεί το περιεχόμενο της αίτησης για ασφάλιση».
Η δεύτερη μορφή εναντίωσης αφορά την περίπτωση, σύμφωνα με την οποία «Αν ο ασφαλιστής δεν παρέδωσε στον λήπτη της ασφάλισης κάποια από τις πληροφορίες που προβλέπονται στο άρθρο 4 παρ. 2 περίπτωση Η και παρ. 3 περίπτωση Δ του ν. δ/τος 400/1970» (αφορά γενικά την παροχή προς τον λήπτη ουσιωδών πληροφοριών που αφορούν την ασφαλιστική εταιρεία καθώς και των ουσιωδών όρων της ασφαλιστικής σύμβασης), «όπως ισχύει, κατά το χρόνο της υποβολής της αίτησης για ασφάλιση ή αν δεν παρέδωσε τους ασφαλιστικούς όρους σύμφωνα με την παρ. 4 του παρόντος άρθρου, τότε η σύμβαση θεωρείται ότι έχει συναφθεί με βάση το ασφαλιστήριο, τους ασφαλιστικούς όρους, καθώς και τις τυχόν επιπλέον πληροφορίες που προσδιορίζουν γενικά τη συγκεκριμένη σύμβαση, εφόσον ο λήπτης της ασφάλισης δεν εναντιώνεται γραπτά εντός δεκατεσσάρων (14) ημερών από την παράδοση του ασφαλιστηρίου. Αν παρέλθει αυτή η προθεσμία άπρακτη, η σύμβαση ισχύει αναδρομικά, από το χρόνο της σύναψής της. Η ως άνω προθεσμία δεν αρχίζει, αν ο ασφαλιστής δεν έχει ενημερώσει σχετικά με το δικαίωμα εναντίωσης, τον λήπτη της ασφάλισης, γραπτά ή με ευκρινή σημείωση στην πρώτη σελίδα του ασφαλιστηρίου και δεν έχει χορηγήσει σε αυτόν σε χωριστό έντυπο, υπόδειγμα δήλωσης εναντίωσης. Το δικαίωμα εναντίωσης αποσβέννυται μετά πάροδο δέκα (10) μηνών από την πληρωμή του πρώτου ασφαλίστρου.».
Εντούτοις, η σύμβαση ασφάλισης αστικής ευθύνης εξ αυτοκινήτου, είναι μια σύμβαση ασφάλισης που απαιτείται εκ του νόμου, και, πρακτικά, ο εκάστοτε εν δυνάμει λήπτης της ασφάλισης, επιθυμεί να τεθεί η σύμβαση σε ουσιαστική ισχύ άμεσα, με την έκδοση σημειώματος προσωρινής κάλυψης από τον ασφαλιστή και το αντίστοιχο προσωρινό σήμα. Ο νόμος περί σύμβασης ασφάλισης, λοιπόν, στην περίπτωση που ζητείται η θέση της σύμβασης σε άμεση ισχύ, παρέχει την ευχέρεια στα μέρη να συμφωνήσουν κατά τη σύναψη της σύμβασης, την παραίτηση του λήπτη της ασφάλισης από το δικαίωμα προς πληροφόρησή του, όσον αφορά το δικαίωμα εναντίωσης και τα ουσιώδη στοιχεία της συμβάσεως, μέχρι τουλάχιστον να παραδώσει ο ασφαλιστής το ασφαλιστήριο (υπενθυμίζεται ότι η προσωρινή κάλυψη δεν μπορεί να διαρκέσει πάνω από 30 μέρες). Αυτό σημαίνει, πως η εκάστοτε ασφαλιστική εταιρεία από την οποία έχει ζητηθεί η προσωρινή κάλυψη, είναι δυνατόν να θέσει επί της ουσίας ως όρο, την παραίτηση του εν δυνάμει λήπτη της ασφάλισης, από την πληροφόρησή του σχετικά με το δικαίωμα εναντίωσης και τα ουσιώδη στοιχεία της συμβάσεως, και μέχρις ότου του παραδοθεί το ασφαλιστήριο συμβόλαιο. Επιπλέον, στην περίπτωση άμεσης κάλυψης, δεν είναι υποχρεωτικό το δικαίωμα υπαναχώρησης που προβλέπεται από το νόμο περί της σύμβασης ασφάλισης για τα άλλα είδη συμβάσεων ασφάλισης.
ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΥΠΑΝΑΧΩΡΗΣΗΣ
Ενώ η νομοθεσία περί ασφάλισης της αστικής ευθύνης εξ αυτοκινήτου γενικότερα, προβλέπει την ύπαρξη, κατά τρόπο υποχρεωτικό, δικαιώματος εναντίωσης στη σύμβαση, δεν προβλέπει στην πραγματικότητα την υποχρεωτικότητα δικαιώματος υπαναχωρήσεως, όπως τουλάχιστον ισχύει για όλα τα άλλα είδη ασφαλιστικών συμβάσεων, δεδομένου ότι ο εν λόγω νόμος αναγνωρίζει ως υποχρεωτικό το δικαίωμα υπαναχωρήσεως, μόνο για συμβάσεις που έχουν διάρκεια πλέον του ενός χρόνου. Δικαίωμα υπαναχωρήσεως υφίσταται, κατά τρόπο υποχρεωτικό, όμως, στην περίπτωση που η σύμβαση ασφάλισης αυτοκινήτου συνάπτεται εξ αποστάσεως ή εκτός εμπορικού καταστήματος και με το λήπτη της ασφάλισης να διαθέτει την ιδιότητα του καταναλωτή, οπότε τίθεται σε εφαρμογή ο νόμος περί προστασίας καταναλωτή.
Στην πραγματικότητα, τα ερμηνευτικά ζητήματα και δυσκολίες που ανακύπτουν από τη συνδυαστική εφαρμογή της νομοθεσίας περί ασφάλισης και της νομοθεσίας περί προστασίας του καταναλωτή, έχουν ωθήσει τις περισσότερες ασφαλιστικές εταιρείες στο να υιοθετούν αδιάκριτα, το δικαίωμα υπαναχώρησης.
Όσον αφορά, τώρα, την υπαναχώρηση από τη σύμβαση ασφάλισης αυτοκινήτου βάσει του νόμου περί προστασίας του καταναλωτή, αυτή ασκείται υποχρεωτικά εντός 14 ημερών από την παράδοση του ασφαλιστήριου συμβολαίου, όταν η σχετική σύμβαση υπάγεται στις συμβάσεις εκτός εμπορικού καταστήματος. Όταν η σύμβαση ασφάλισης συνάπτεται από απόσταση (π.χ. τηλεφωνικά, μέσω internet, κ.α.), η υπαναχώρηση ασκείται υποχρεωτικά εντός 14 ημερών από την μέρα που ο καταναλωτής είτε συνάπτει τη σύμβαση, είτε παραλαμβάνει το ασφαλιστήριο συμβόλαιο. Τέλος, η προθεσμία άσκησης του δικαιώματος υπαναχώρησης αναστέλλεται για όσο χρόνο ο καταναλωτής έχει το δικαίωμα εναντίωσης.
Πάνος Κορκόβελος
